Chlamydia en salmonella bij kleine herkauwers

Het lammerseizoen komt langzaam dichterbij, en daarmee zullen er ook weer meer vragen bij de dierenartspraktijk binnenkomen met betrekking tot abortus. Net zoals bij alle andere diersoorten, kan abortus vele verschillende pathogene en niet-pathogene oorzaken hebben.

In dit artikel bespreken we hoe deze ziekteverwekkers worden overgedragen en welke maatregelen kunnen helpen bij preventie.

Naast dat het erg vervelend is om bij dieren een verwerper te moeten constateren, kan de veroorzaker van de abortus ook op mensen overdraagbaar zijn. Daarom is het belangrijk om de oorzaak van de abortus te achterhalen en in te grijpen maar ook bij abortus de juiste hygiënische maatregelen te treffen. Een toegenomen aantal abortusgevallen is meldingsplichtig. Zie voor nadere informatie op www.nvwa.nl.

Abortussen bij schapen en geiten veroorzaakt door Chlamydia en salmonella vormen een groot probleem in de schapen- en geitenhouderij in de EU. In Nederland is Chlamydia abortus één van de belangrijkste veroorzakers van verwerpen bij kleine herkauwers. De bacterie Salmonella abortus ovis is tot nu toe nooit in Nederland gevonden.

In het Verenigd Koninkrijk is Chlamydia abortus de belangrijkste abortusverwekker en veroorzaakt jaarlijks £20 miljoen schade (bron: (Milne et al., 2009). Meest recente data uit de UK laat zien dat Chlamydia abortus de belangrijkste veroorzaker is van abortus bij schapen, in 2021, 2022 en 2023.

Fig 1. Hoofdoorzaken van abortus bij schapen (January-June 2021-2023). Bron: Great Britain small ruminant quarterly report Disease surveillance and emerging threats. Volume 26: Quarter 2 – April to June 2023

Door de hoge prevalentie en de economische schade die Chlamydia veroorzaakt, is het essentieel om deze infecties onder controle te houden.

Hoe worden Chlamydia en Salmonella verspreid?

Uitscheiding van de ziekteverwekker

Een cruciale factor in de verspreiding van deze pathogenen is de manier waarop ze door besmette dieren worden uitgescheiden.

De volgende video helpt ons om te begrijpen hoe de transmissie van deze kiemen verloopt. Inzicht in de wijze van overdracht helpt deze ziektes te voorkomen!

Chlamydia kent een complexe cyclus, wat controle bemoeilijkt. Tijdens het lammerseizoen verspreidt de bacterie zich gemakkelijk via vaginale afscheiding bij abortussen en geboortes, evenals via placenta’s en foetussen. Daarnaast kan uitscheiding ook plaatsvinden tijdens de bronstperiode. Geïnfecteerde dieren ontwikkelen een immuunrespons die hen ongeveer drie jaar beschermt tegen abortussen, maar blijven Chlamydia alsnog uitscheiden bij latere geboortes en bronstperiodes.
Salmonella wordt eveneens uitgescheiden na een abortus of geboorte via vaginale afscheiding, placenta en foetaal weefsel. Daarnaast kan het pathogeen worden uitgescheiden via biest, melk en mest.
Hoe raken gezonde dieren besmet?
Via een verworpen lam, vruchtwater en vruchtvliezen worden de kiemen massaal in de omgeving verspreid. Gezonde dieren raken besmet door opname via de mond of neus. Dit kan gebeuren door directe opname van besmette materialen of door inademing van besmette aerosolen.
Cruciale infectieroute: Direct contact van gezonde dieren met besmet strooisel, placenta’s of foetussen vormt een groot risico op infectie.
Hoe kunnen we de verspreiding verminderen?
Om de verspreiding van Chlamydia en Salmonella onder controle te houden, zijn er enkele effectieve maatregelen:
  • Vaccinatie: De meest effectieve methode om Chlamydia abortus te beheersen, is vaccinatie. Vaccins helpen niet alleen reproductieproblemen te verminderen, maar voorkomen ook de verspreiding van het pathogeen door de uitscheiding te beperken. HIPRA heeft het eerste en enige geïnactiveerde vaccin tegen Chlamydia en Salmonella ontwikkeld, INMEVA®, dat bewezen effectief is in het verminderen van de uitscheiding van beide ziekteverwekkers.
  • Goede bioveiligheid en hygiënemaatregelen: Zorg voor een strikte hygiëne bij het afvoeren van placenta’s en doodgeboren lammeren, beperk contact tussen besmette en gezonde dieren en vermijd besmetting via insleep van dieren, melk en mest.
Behandelingen met antibiotica voorkomen niet dat besmette dieren massaal veel Chlamydia uitscheiden en verspreiden!
De meest effectieve methode om Chlamydia abortus te beheersen, is vaccinatie. Vaccins helpen niet alleen reproductieproblemen te verminderen, maar voorkomen ook de verspreiding van het pathogeen door de uitscheiding te beperken. Een bijkomend voordeel van geïnactiveerde vaccins zoals INMEVA® is hun veiligheid, zelfs wanneer ze worden toegediend aan drachtige dieren. Het gebruik van het INMEVA® is bewezen effectief in het beheersen van Chlamydia in kuddes die jaarlijks volgens bijsluiter worden gevaccineerd.
Overige artikelen HIPRA gerelateerd aan Chlamydia abortus