HIPRA University 2022
Professor dr. Sofie Piepers aan het woord:
“Mastitis is eigenlijk een heel simpel probleem”
Volgens Sofie Piepers is mastitis eigenlijk een heel simpel probleem. Het is namelijk niets meer of minder dan een infectie door (bijna altijd) een bacterie die via de speenpunt het uier binnen gaat. Eenmaal in het uier zijn er verschillende processen die dan plaatsvinden. Zo zal de aangeboren afweer van de koe de bacterie herkennen, worden er cytokines aangetrokken en treedt er chemotaxis op van onder andere neutrofielen. Dit laatste is natuurlijk te herkennen aan een stijging van het celgetal. Binnen de verworven afweer speelt vooral de humorale afweer een belangrijke rol bij infecties in het uier. Hierbij is voor de afweerreactie van de koe de opsonisatie van de bacterie door afweerstoffen van groot belang, omdat hierdoor een bacterie door een macrofaag vernietigd kan worden.
Een belangrijke vraag die elke dierenarts zich wel eens gesteld heeft is waarom sommige dieren zoveel heftiger lijken te reageren bij een mastitis dan anderen? Een van de oorzaken hierachter is het niveau aan afweerstoffen, zo blijkt uit onderzoek (Thompson and Crispi, 2012). Ook de infectiedruk en de virulentie van de kiem spelen uiteraard een rol, maar toch zal een koe met een laag niveau aan afweerstoffen een 3x ernstiger mastitis kunnen ontwikkelen dan een koe met een hoog niveau aan afweerstoffen. Het verhogen van de specifieke/ humorale immuniteit kan natuurlijk worden bereikt door te vaccineren met mastitis vaccins. De reden dat er volgens Sofie Piepers minder ernstige E. coli mastitis gevallen zijn in Amerika, is omdat daar erg veel gevaccineerd wordt tegen E. coli (J5) mastitis. Zo ligt de geschatte vaccinatiegraad rond 80%. Hierdoor is er waarschijnlijk een beter evenwicht tussen de infectiedruk en de immuniteit.
Mastitiskiemen
Sofie Piepers ging ook nog dieper in op enkele mastitis kiemen. Zo benadrukte zij dat het bij Staphylococcus aureus erg lastig is dat deze meerdere trucjes heeft om het afweersysteem van de koe te omzeilen. Het produceren van een biofilm is er daar één van. Daarnaast kunnen sommige S. aureus stammen de translocatie en cytokineproductie tegenhouden waardoor de bacteriën niet meer kunnen worden herkend door macrofagen. Ook is het bekend dat S. aureus bacteriën zich goed vast kunnen hechten aan het uierepitheel en zelfs cellen kunnen binnen dringen. Des te meer redenen dus om te zorgen voor een goede immuniteit van de koe.
Bij Streptococcus uberis benadrukte Sofie Piepers dat deze kiem in opkomst is en dat we duidelijk vaker te maken hebben met meer chronische of cow-adapted Strep uberis stammen, waar we in het verleden vaker de typische omgevingsgebonden of transiënte infecties zagen. De cow-adapted stammen laten ook trucjes zien om dit te bewerkstelligen. Denk hierbij aan de mogelijkheid tot adhesie aan en in het uierweefsel en het vormen van capsules en een biofilm. Ook blijkt uit onderzoek dat het moment waarop een bepaalde Streptococcus uberis stam een uier infecteert verschil uit kan maken voor de mate van persistentie (Leelahapongsathon et al.,2020). Zo werd aangetoond dat bij een infectie in de vroege lactatie er een chronische infectie optrad terwijl bij een infectie later in lactatie wel genezing optrad. Dit komt weer door de immuniteit van de koe, die begin lactatie minder goed is dan eind lactatie. Zo is het aantrekken van neutrofielen vaak vertraagd waardoor er sneller een ernstiger mastitis ontstaat. Ook is de vitaliteit van de neutrofielen begin lactatie lager en functioneert deze anders waardoor er meer weefselschade optreedt.
In het kort samengevat
Samenvattend wil Sofie Piepers de dierenartsen graag meegeven dat het per bedrijf zaak is om de risicofactoren te achterhalen waarom er op een bedrijf meer (ernstige) mastitis optreedt. Hierbij zijn zowel de infectiedruk als de veroorzakende kiem van belang, maar is de immuniteit van de koe het meest belangrijk. Er zijn veel bedrijfsfactoren die deze immuniteit negatief kunnen beïnvloeden en het is dan ook zaak deze factoren aan te pakken. Het vaccineren tegen mastitis geeft de verkregen afweer van koeien juist een enorme boost en helpt zo om deze naar een hoger niveau te tillen, iets wat heel veel bedrijven kan helpen om de uiergezondheid en het dierwelzijn te verhogen!